Gestagenska terapija

Gestageni, progestageni ili progestini (progesteron) su hormoni jajnika koji se stvaraju u žutom tijelu (corpus luteum) tijekom 2. faze ciklusa. Prije svega su odgovorni za pripremanje spolnih organa žene za gestaciju - trudnoću, pri čemu su djelovanja na spolne organe uglavnom suprotna od onih koja izaziva estrogen. Drugi ne manji važni efekat progesterona je njegov učinak u središnjem živčanom sustavu: progesteron se naime, veže za GABA receptore i na taj način ispoljava blago sedirajuće djelovanje slično djelovanju lijekova kao što su diazepam ili barbiturati. Otuda objašnjenje za promjene u raspoloženju, razdražljivost kao i depresivna stanja koja se javljaju već s prvim znacima disfunkcije jajnike i smanjenja produkcije progesterona. Progesteronski pripravci - od prirodnog progesterona do sintetskih proizvoda koriste se uglavnom u premenopauzi, kod povremenih izostanaka krvarenja ili nepravilnih krvarenja, ali i kod dismenoreje, PMS, mastopatije, nekih oblika migrene i premenstrualne epilepsije (unifokalna lateralna epilepsija kod PCOS pacijentica). U svim ovim slučajevima radi se uglavnom o disfunkciji jajnika s "estrogenskom dominacijom", a ne o potpunom prestanku njegove funkcije.

Gestagenska substitucija primjenjuje se imitirajući prirodnu produkciju progesterona - tijekom 2. faze ciklusa od 16. (14. ili ranije) dana ciklusa do 25. dana ciklusa. Kod izrazite "estrogenske dominacije" progesteron se može koristiti od 5. do 25. dana ciklusa. Nakon prekida gestagenske terapije nastupa abrupcijsko krvarenje. Preparati koji se koriste u gestagenskoj supstituciji obuhvataju derivate progesterona (pregnani) i derivate 19-nortestosterona (estrani i gonani). Najpoznatiji pripravci su Utrogestan, Dabroston, Primolut-Nor, Prothyl, Clinofem, Provera, Orgametril. S nastupanjem tipičnih menopauzalnih tegoba, primjena progesterona nije sasvim dostatna i kombinira se po potrebi s estrogenskom ili androgenskom terapijom.