Epidemiologija salmoneloza

Epidemiologija salmoneloza je prilično komplicirana. Kako su salmonele raširene po cijelom životinjskom svijetu, čovjek se može zaraziti pri direktnom kontaktu s životinjom, konzumiranjem hrane ili pak preko životinjskih ekskreta.

Mjesto ulaska infekta je gastrointestinalni trakt. Za razliku od trbušnog tifusa gdje su poznate hidrične epidemije, ostale salmoneloze se nikad ne prenose vodom.
Hrana životinjskog porijekla može biti primarno kontaminirana (salmonele imaju kod životinjskih domaćina hematogenu fazu i mogu se naći praktički u svakom tkivu, 6 - 10% mesa svježih pilića je primarno zagađeno salmonelom) ili sekundarno kontaminirana (osoba koja izlučuje salmonele stolicom, ekskreti životinja, najčešće glodavaca, te preko insekta). Opisani su još i bizarni načini unosa infekcije kao što su kontaminirani ruž za usne ili kontaminirana marihuana.
Osim živežnim namirnicama postoji još i mogućnost prijenosa direktnim kontaktom, uglavnom u domovima i rodilištima.
Salmoneloze se javljaju epidemijski, u Hrvatskoj se prijavljuje godišnje u prosjeku 3500 oboljelih. Sigurno promakne veliki broj gastroenteritisa uzrokovanih salmonelom koji nisu etiološki determinirani. U nas se najčešće izoliraju kao uzročnici S. enteritidis, S. typhimurium (miš je primarni domaćin) i S. wien.

Budući da su salmoneloze u prvom redu patogene za životinje, a u manjoj mjeri za čovjeka potrebna je velika infektivna doza uzročnika, za neke vrste više milijuna pa i milijardi klica.
Veću osjetljivost i težu sliku bolesti imaju bolesnici s smanjenim lokalnim i općim obrambenim sposobnostima organizma. Takva stanja su: subtotalna gastrektomija, akloridija, splenektomija, ciroza, leukemije, limfomi, infekcija HIV-om, itd.

Salmonele se mogu klinički manifestirati na više načina:

1. Gastroenteritis je najčešći oblik infekcije, nakon inkubacije od 12 - 24 sata počinje naglo zimicom, vrućicom, mučninom, povraćanjem i bolovima u trbuhu. Bolest se nastavlja bolovima u trbuhu i proljevima. Simptomi traju između 2 -5 dana kod srednje teških slučajeva.
2. Salmonela groznica ili tifusni sindrom.
3. Septikemija s lokaliziranim promjenama.
Svaki vrsta odnosno serotip Salmonele može uzrokovati bilo koji oblik bolesti, ali su obično određeni serotipovi povezani s određenim manifestacijama, tako su najčešći uzročnici gastroenteritisa S. typhimurium i S. enteritidis, dok su najčešći uzročnici salmonela groznice salmonele koje su ili isključivo (S. paratyphi A i C) ili primarno paraziti čovjeka (S. paratyphi B).

Dijagnoza salmoneloza​

Dijagnoza gastroenteritisa uzrokovanog salmonelom se potvrđuje izolacijom uzročnika iz stolice, dok je kod salmonela groznice i septikemije moguća i izolacija salmonele iz hemokultura.