Rekurentni aftozni stomatitis

Definicija rekurentnog aftoznog stomatitisa

Rekurentni aftozni stomatitis (RAS), poznat i pod nazivima: afte, recidivirajući stomatitis, recidivirajuće aftozne ulceracije, kronične recidivirajuće afte, rekurentni ulcerozni stomatitis, rekurentne oralne ulceracije i habitualne afte, je učestali neinfekciozni patološki entitet koji se klinički manifestira na sluznici usta u vidu recidivirajućih bolnih okruglih ili ovalnih ulceracija žutog ili sivog dna koje su okružene eritematoznim haloom.

Ulceracije nastaju na nekeratiniziranoj i pokretnoj sluznici usta i sluznici orofaringsa bez drugih znakova bolesti. Prvi puta obično se pojavljuje u djetinjstvu ili adolescenciji. Etiologija bolesti još uvijek nije razjašnjena, ali su poznati brojni predisponirajući čimbenici. U dijagnostici bolesti važno je RAS razlikovati od oralnih ulceracija koje su manifestacija ozbiljnih, pa čak i vitalno ugrožavajućih bolesti. Praćena bolnim senzacijama bolest je vrlo neugodna. Stoga je terapijski pristup simptomatski, što zasigurno poboljšava kvalitetu života bolesnika. Nažalost, danas još uvijek nema terapijskih mogućnosti kojima bi se spriječilo recidiviranje bolesti. Terapija uključuje: lokalno anestetike i antimikrobne lijekove, lokalnu ili sustavnu primjenu kortikosteroida, te imunostimulacijsku i vitaminsku terapiju. No ipak, unatoč činjenici da su afte bolne i da smanjuju kvalitetu života te da ne postoji terapija koja bi spriječila recidiviranje, prognoza bolesti je dugoročno dobra jer recidivi obično prestaju u starijoj životnoj dobi.

Epidemiologija rekurentnog aftoznog stomatitisa​

RAS se pojavljuje u cijelom svijetu i zahvaća približno 20% opće populacije. Incidencija se razlikuje između specifičnih etničkih i socioekonomskih grupa, a kreće se između 5 i 60%. Najveća prevalencija uočena je u višim socioekonomskim grupama razvijenog svijeta. Aftozni stomatitis češći je kod bijele rase i kod žena između 20. i 40. godine života.

Etiologija rekurentnog aftoznog stomatitisa​

Etiologija RAS-a je vrlo kompleksna i do danas nije u potpunosti razjašnjena zbog čega i postoji izraz idiopatske afte. Unatoč brojnim studijama kojima se pokušavao izolirati mikroorganizam odgovoran za nastanak afti, do sada nije dokazano da su infektivne, kontagiozne ili prenosive seksualnim kontaktom.
Prema relevantnoj literaturi RAS je klinički sindrom sa više potencijalnih predisponirajućih čimbenika - čimbenika koji nisu primarni uzroci, ali mogu doprinijeti nastanku RAS-a. Najčešće se navode: nasljeđe, hematološke deficijencije i imunološki poremećaji.

Nasljeđe

Nasljeđe je najbolje dokumentirani predisponirajući čimbenik. Prema rezultatima mnogih istraživanja, bolesnici sa sklonošću razvoja RAS-a imaju povećanu frekvenciju specifičnih HLA subtipova. Osim toga, čak 1/3 bolesnika s RAS-om ima pozitivnu obiteljsku anamnezu, a dokazano je i da djeca sa oba pozitivna roditelja imaju 90% šanse za razvoj RAS-a dok djeca zdravih roditelja imaju samo 20%. Kod ljudi koji imaju genetsku predispoziju za nastanak oralnih ulceracija involvirana je disregulacija imunoloških mehanizama.